23 Kasım 2017
Geriatri ( Kedi ve Köpekte Yaşlılık )
UNUTMAYINIZ Kİ KORUYUCU TEDAVİ HERZAMAN HASTALIK TEDAVİSİNDEN DAHA UCUZDUR.
İNSAN KEDİ VE KÖPEK KARŞILAŞTIRMALI YAŞ TABLOSU:
Köpeğinizin ve Kedinizin yaşını bilmek çok önemlidir. Köpek ve kedilerin yaşlılık dönemindeki hastalıkları insanların yaşlılık dönemindeki hastalıklara benzeridir. Aşağıda ağırlıklarına göre kedi – köpek yaşlarının insan yaşlarıyla karşılaştıran tablo bulacaksınız
KÖPEK | KEDİ | ||||||
YAŞ | 0-3 Kğ | 3-9 Kğ | 9-23 Kğ. | 23-40 Kğ | >40 Kğ. | Ev Kedisi | Yabani Kedi |
1 | 22 | 20 | 17 | 13 | 11 | 19 | 18 |
2 | D | 25 | 24 | 22 | 19 | 25 | 25 |
3 | E | 29 | 29 | 29 | 27 | 29 | 28 |
4 | Ğ | 32 | 33 | 34 | 34 | 32 | 31 |
5 | İ | 36 | 38 | 39 | 42 | 36 | 35 |
6 | Ş | 40 | 42 | 45 | 49 | 40 | 38 |
7 | K | 44 | 47 | 50 | 56 | 44 | 42 |
8 | E | 48 | 51 | 55 | 64 | 48 | 46 |
9 | N | 52 | 56 | 61 | 71 | 52 | 50 |
10 | 56 | 60 | 66 | 78 | 56 | 56 | |
11 | 60 | 65 | 72 | 86 | 60 | 57 | |
12 | 64 | 69 | 77 | 93 | 64 | 61 | |
13 | 68 | 74 | 82 | 101 | 68 | 64 | |
14 | 72 | 78 | 88 | 108 | 72 | 68 | |
15 | 76 | 83 | 93 | 115 | 76 | 72 | |
16 | 80 | 87 | 99 | 123 | 80 | 75 | |
17 | 84 | 92 | 104 | 84 | 79 | ||
18 | 88 | 96 | 109 | 88 | 83 | ||
19 | 92 | 101 | 115 | 92 | 87 | ||
20 | 96 | 105 | 120 | 96 | 90 | ||
21 | 100 | 110 | 100 | 94 | |||
22 | 104 | 114 | 104 | 98 | |||
23 | 108 | 119 | 108 | 101 | |||
24 | 112 | 112 | 105 |
References:
The Veterinary Information Network
The Doctors at New Berlin Animal Hospital
KÖPEK VE KEDİLERDE GERİATRİ
Geriatri tıbbi bilimlerin bir branşı olup yaşlılığa bağlı sağlık problemleri ve bunların tedavileri ile uğraşan bilim dalıdır. Yaşın ilerlemesi , dahili olarak fizyolojik, harici olarak ta çevresel stres faktörlerinin etkisi ile canlının kendi organizmasındaki normal fonksiyonlarını devam ettirebilme yeteneğinin derece derece azalması şeklinde kompleks biyolojik bir proses olarak tanımlanmakta ,buna bağlı olarak da canlının hayatiyetini azaltmakta ve hastalıklara yakalanmasını daha kolay hale getirerek ölüm olayına önderlik etmektedir. Yaşlılık tek başına bir hastalık değildir, ve yaşlılıkla ilgili proseslerin oranını etkileyen bir çok faktör bulunmaktadır. Bunların en önemlileri GENETİK, ÇEVRE KOŞULLARI, ve BESLENMEDİR. Köpeklerde uzun yaşam ve yaşlılıkla ilgili hastalıkları incelemek amacı ile yapılan bir çalışmada küçük ırk köpeklerin büyük ırklara nazaran daha uzun süre yaşadıkları tespit edilmiştir.
YAŞAM SÜRESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
GENETİK : Küçük ırk köpekler büyük ırk köpeklerden daha uzun süre yaşamaktadırlar. .Melez köpek ırkları saf köpek ırklarına göre daha uzun yaşamaktadırlar.
BESLENME : Obez(şişman) olan hayvanlar, obez olmayan normal hayvanlardan daha kısa bir ömre sahiptirler. Yüksek yağ veya /ve düşük lif içeren diyetler hayvanların yaşam süresini kısaltmaktadır.
ÇEVRE : Ev dışında bakılan hayvanlar ev içinde bakılanlara göre daha kısa bir yaşam sürmektedirler. . Kırsal kesimde yaşayan hayvanlar şehir ortamında yaşayanlara göre daha uzun ömürlü olmaktadırlar. . Kısırlaştırılmış hayvanlar kısırlaştırılmamış olanlara göre daha uzun süre yaşamaktadırlar
KÖPEK VE KEDİLERİN GERİATRİK OLARAK KABUL EDİLDİKLERİ VEYA YAŞLILIKLA İLGİLİ HASTALIKLARI GÖSTERDİKLERİ ORTALAMA YAŞ DÖNEMLERİ
Küçük köpek ırkları ( 0 – 9 kğ ) 11.48 +_ 1.85 yıl
Orta büyüklükteki köpek ırkları ( 9.5 – 23 kğ) 10.90 +- 1.56 yıl
Büyük köpek ırkları ( 23.5 – 41 kğ) 8.85 +- 1.38 yıl
Dev köpek ırkları ( 41 kğ ve üstü ) 7.46 +- 1.94 yıl
Kediler 11.88 +- 1.94 yıl
YAŞLANMANIN KEDİ VE KÖPEK VÜCUT SİSTEMLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ:
Vücut sistemlerinde yaşlanma ile ilgili en yaygın karakteristik bulgular sürekli ilerleyen ve geri dönüşü olmayan değişikliklerdir. Bu değişiklikler hastalıklar, stres, hatalı beslenme ,egzersizlerin yetersiz yapılması, genetik özellikler ve çevresel etkenler gibi faktörlerin etkisiyle kimi zaman daha da hızlanabilir. Yaşlı hayvanların tek bir hastalık nedeni ile sağlıklarının bozulması ender olarak rastlanan bir durumdur, fakat bunun yerine birçok organın değişik düzeylerde fonksiyonunu yitirmesi ile seyreden kombinasyon halinde bir hastalık tablosu izlenir.
DERİ:
Derinin elastikiyeti ve esnekliği ortadan kalkar. Foliküler atrofi neticesinde tüy kaybı , pigment hücrelerinin atrofiye olmaları ile de beyazlaşma oluşur. Sebum prodüksiyonu azalır, bunun sonucunda hayvanın tüyleri kuru, kepekli, donuk ve mat olabilir ve düzensiz tüysüz bölgeler oluşabilir. Geriatrik hayvanlarda nasal ve digital yastıklarda hyperkeratosis şekillenebilir. Deride neoplastik oluşumların görüldüğü ortalama yaşlar kedilerde 12 köpekler de 10.5 yaş civarındadır.
SİNDİRİM SİSTEMİ:
Yaşın ilerlemesi ile dental calculus ve tartar oluşumu ile beraber gingival hyperplasie veya gingival retraksiyon’la birlikte periodontitis, atrofi ve kemik doku kaybı artar.Diş kaybı genellikle kalsiyum eksikliğine bağlı alveolar demineralizasyon veya peridontitis neticesinde meydana gelir. Temel dental hijyen yaşlı hayvanlarda aşağıdaki iki unsurdan oluşur: 1-Köpeğin dişlerinin en az haftada iki kez fırçalanması gerekir, 2- Rutin dental koruyucu uygulamaların gerçekleştirilmesi. Geriodonti(yaşlılık çağındaki diş hastalıkları ve tedavileri ) şiddetli diş ve periodendal hastalıklara sahip köpeklerde görülen bakteriemi neticesinde oluşan iç organ hastalıklarının insidensini azaltmakta önemli bir rol üstlenmektedir. Oral tümörler 10 yaş ve üstündeki köpeklerde ve kedilerde yaygın olarak görülmektedir Yaşlı hayvanların gastrik ve hepatik fonksiyonları azalmaktadır. Barsağın kolon kısmında motilite yaşın ilerlemesi ile birlikte azalır ve bu da geriatrik hayvanları konstibasyona (kabızlık) karşı predispoze hale getirir.
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM VE SOLUNUM SİSTEMİ
Yaşlı kedi ve köpeklerin yaşamının son üçte birinde kalp randımanı %30 oranında azalmaktadır. Yaşın ilerlemesi ile birlikte egzersiz sırasındaki maksimum kalp verimi ve maksimum oksijen tüketimi de azalmaktadır..Yaşlı hayvanların %33 ‘ünde değişik kalp hastalıkları tespit edilmiştir. Yaşı ilerlemiş hayvanlarda solunum sistemi ile ilgili en yaygın olarak görülen problemler , enfeksiyona karşı duyarlılık(pneumonia) ve pulmoner hava yollarında bir çok patolojik kondisyonu bir arada içeren (astım, kronik bronşitis, bronşiektasis ve amfizem gibi )kronik obstrüktif pulmoner hastalık kompleksidir..Yaşlanmış akciğerlerde hava alma kapasitesi azalır.
ÜRİNER SİSTEM:
Böbrek fonksiyonlarında kademe kademe azalma meydana gelmesi yaşlılıkla birlikte normal durumdur. Geriatrik köpeklerde en önemli dört ölüm sebebinden biri renal yetmezliktir. Geriatrik kedilerde ise böbrek yetmezliği en başta gelen ölüm nedenidir.
Renal yetmezlik prosesi nefronların fonksiyon kaybına uğraması, renal kan akışının azalması ve glomerular filitrasyon oranının düşmesi ile başlar.
İdrar tutamama geriatrik kedi ve köpeklerde en sık rastlanan bozuklardan birisidir. Bunun da en önemli sebepleri üretral yetmezlik, idrar yolları enfeksiyonu, polidipsi ve poliüri ile seyreden hastalıklardır.
Üriner sistemde en sık rastlanan tümörler idar kesesi tümörleridir. İdrar kesesi tümörleri köpeklerde kedilere göre daha yaygın olarak görülmektedir.
İSKELET VE KAS SİSTEMİ :
Kas ve kemik kütlesi hem de kas ve kemik hücrelerinin sayısında azalmaya bağlı olarak yaşın ilerlemesiyle birlikte azalır. Yaşlılıkla birlikte kemik fonksiyonları da azalır. Barsaklardan kalsiyum emiliminin azalması sonucunda kemikler daha ince , daha yoğun ve daha kırılgan bir yapıya bürünür. Yaşlanmış olan kıkırdak doku gerilime karşı direncini yitirir ve çatlak ve kırıklara karşı eğilimi artar. Dejeneratif eklem hastalığı yaşlı hayvanların iskelet- kas sisteminde tek başına en çok görülen problemlerdir.
SİNİR SİSTEMİ :
Yaşlı hayvanlarda bunama ile ilgili ilk belirtiler ev içinde edindiği terbiye ve alışkanlıkların yavaş yavaş ortadan kalkmasıdır. Diğer bunama belirtileri bilinç ve kavrama ile ilgili belirtilerdir. :uyuma uyanma ile ilgili çemberin bozulması ,yemeğe karşı ilgisizlik, daha önceden tanıdığı ve bildiği yerleri ve insanları tanımama gibi çevreye karşı ilgisizlik, ismine ve bildiğinden emin olunan komutlara yanıt vermemesi v.s. Yaşlanmış bir beyinde uyarılar karşı yanıt verme süresi uzar.
ENDOKRİN VE GENİTAL SİSTEMLER:
Yaşlı hayvanlarda troid, testis, ovarium , bezlerinden yapılan salgılarda azalma olur. Testis , ovarium ve meme bezlerinde tümöral gelişimler gözlenebilir.
Prostat hiperplazisi, neoplazisi,kist formasyonları ve enfeksiyonları en sık rastlanan yaşlılık problemlerindendir.kedilerde prostat problemleri nadiren görülür.
YAŞLANMANIN VÜCUT ÜZERİNE ETKİLERİ
METABOLİK ETKİLER:
Metabolik hız azalır ve aktivite düşer böylece kalori ihtiyacı %30-40
Oranında azalır.
Bağışıklık sistemi zayıflar, hastalıklara direnç azalır.
Autoimmune hastalıklar gelişir.
FİZİKSEL ETKİLER:
Vücut ağırlığına oranla yağ miktarı artar.
Deri kalınlaşmış elastikiyetini yitirmiş ve hyperpigmente olmuştur.
Taban yastıkları hyperkeratinize olmuştur.
Kas , kemik ve kıkırdak doku kütlesi azalmıştır.Artritis gelişmiştir.
Dental calculuslar sonucunda diş kaybı ve gingival hiperplazi oluşur.
Periodontitis sonucunda gingival retraksiyon ve atrofi oluşur
Mide mukozası atrofik ve fibrotiktir.
Hepatosit sayısı düşer ve hepatik fibrozis oluşur.
Pankreas enzimi azalır.
Akciğer elastikiyetini kaybeder, vital kapasite düşer.
Böbrekler küçülür, glomerular filitrasyon oranı düşer.
Sıklıkla idrar tutamama oluşur.
Prostat bezi büyür, testisler atrofiye olur.
Ovaryumlar büyüri meem bezleri fibroplastik ve neoplastik olabilir.
Kalp verimi düşer.
Sinir sistemindeki hücrelerin sayısı azalır. Bunmaya bağlı belirtiler
Oluşur.